Dit jaar stond de Blikveld Arena in het teken van ‘Onbegrensd’. Grenzen in het landschap lijken solide en bepalend, maar zijn vaak fluïde, tijdelijk en voor interpretatie vatbaar. Hoe fundamenteel zijn ze werkelijk? De sprekers werden uitgedaagd om deze paradox te onderzoeken in hun bijdragen.

Panelgesprek en Openingsdebat

De dag startte met een krachtig panelgesprek onder leiding van Jo Boonen (Blikveld vzw). Patrick Janssens (schepen Wonen en Stadsontwikkeling Stad Antwerpen), Hans Druart (co-voorzitter Blikveld vzw) en Ursula Wieser Benedetti (curatrice ‘tuinen & landschap’ CIVA) verkenden de verankering van landschapsarchitectuur in Antwerpen en de vele dimensies van het thema ‘Onbegrensd’. Dit debat legde een solide basis voor een dag vol diepgaande gesprekken en frisse perspectieven.

Lezingen en duo-lezingen

Als nationale spreker bracht David Verhoestraete (Cluster, BE) het onbegrensde karakter van landschapsarchitectuur in kaart. Hij zoomde in op de grens als omhullende, als gradiënt en als object, en illustreerde dit met projecten zoals Park Munthof, Droogdokkenpark, de Zeedijk van Middelkerke en Park Brialmont, dat later ook tijdens een excursie werd bezocht.

Als internationale spreker reflecteerde João Nunes (PROAP, PT) in zijn lezing Human Habitat op het spanningsveld tussen fabricatie en domesticatie binnen het ontwerpproces. Hij lichtte de methodes en filosofie van PROAP toe aan de hand van projecten zoals de fietsbrug over de Douro-rivier, Praia Formosa, Ribeira das Naus en de heraanleg van de Scheldekaaien.

In de namiddag brachten duo-lezingen ontwerppraktijken in dialoog rond deelaspecten van ‘Onbegrensd’. Atelier Za’atar (FR), vertegenwoordigd door Titiane Haton, en Lokus Landscape (BE), vertegenwoordigd door Elise Candry, onderzochten hoe landschapsarchitectuur zintuiglijke ervaringen kan versterken. Dit gesprek werd gemodereerd door Jana Milbou (Velt). Een andere duo-lezing bracht Karlien Heremans van Studio.K en Jonas Van Put in gesprek over de manier waarop hun werk de scheidslijn tussen binnen- en buitenruimte uitdaagt en nieuwe manieren van collectief en individueel gebruik stimuleert.

Excursies

Tijdens de excursies kregen deelnemers de kans om Antwerpen’s diverse landschapsprojecten te voet of met de fiets te verkennen. De excursie ‘Stadstuinen en parken’, georganiseerd door Geert Meysmans (Blikveld vzw) voerde langs verborgen groene oases zoals de Hortus Conclusus van Ronald van der Hilst, de Oude Rijkswachtkazerne ontworpen door Ars Horti, en de binnentuin van Den Bell, gerealiseerd door Omgeving. De excursie ‘Scheldeboorden en kaaien’, georganiseerd door Iwein Mertens (Blikveld vzw) belichtte de transformatie van de Scheldekaaien en het Zuidpark, onder begeleiding van Guido Geenen van Wit Architecten en Bart van Gassen van Tractebel. In de excursie ‘Brialmont Ringpark’, georganiseerd door Luk Vanmaele (Blikveld vzw) verkenden deelnemers samen met David Verhoestraete (Cluster) ****het Brialmont Park, een sleutelproject binnen de overkapping van de Antwerpse Ring.

 
Workshop ‘Waterkabinet Aa & Dommel’ door Studio Inscape

Tijdens de workshop van Eileen Stornebrink & Willie Vogel werd het Waterkabinet, een fictief politiek orgaan, in het leven geroepen. Deelnemers kropen in de huid van een bever, wilg of bierbrouwerij om vanuit dat perspectief de ontwerpopgave te bekijken. Zo gingen vertegenwoordigers van menselijke en niet-menselijke inwoners van het stroomgebied van de Aa en de Dommel met elkaar in gesprek over waterbeheer en de uitdagingen rondom waterberging, landbouw en woningbouw. Het leverde mooie discussies en gesprekken op.

 
Panelgesprek ‘Recente publicaties in de landschapsarchitectuur in Vlaanderen’

Tijdens deze sessie werd het schrijftalent binnen de landschapsarchitectuur in de kijker gezet en werd onderzocht hoe recente publicaties nieuwe perspectieven bieden op landschap, ecologie en ontwerp. Peter Veenstra van LOLA Architects presenteerde de invloed van artificiële intelligentie in landschapsarchitectuur en stedenbouw. Swagata Das (KU Leuven) onderzocht de interactie bossen en stedenbouw aan de hand van het concept forest urbanisms. Carlotta Striolo belichtte de invloed van tuinen op wandtapijten in de renaissance. Het panelgesprek, gemodereerd door Ursula Wieser Benedetti (CIVA), bood een diepgaande reflectie op de veranderende rol van ontwerp, onderzoek en publicatie binnen tuin- en landschapsarchitectuur.

Awardceremonie en Slotmoment

De dag werd feestelijk afgesloten met een awardceremonie, waarin Els Huigens en Jean-François Van den Abeele (Fris in het Landschap) en studenten Alexander Vasseur (HOGent) en Tuur De Keyser (EhB) werden gehuldigd voor hun bijzondere bijdragen aan de landschapsarchitectuur. Als slotstuk werd het Manifest voor een Vlaamse Master in de Landschapsarchitectuur voorgelezen—een krachtige oproep die de komende maanden verder onder de aandacht wordt gebracht bij het bredere veld, beleidsmakers en opleidingen.

Blijf op de hoogte!

Blikveld Arena stopt niet bij deze editie. Wil je deel uitmaken van de beweging, bijdragen aan de volgende editie of mee vormgeven aan de toekomst van de landschapsarchitectuur? Ben je benieuwd naar waar de Blikveld Arena volgend jaar zal landen? Volg ons op [website/sociale media] en schrijf je in voor onze nieuwsbrief.

Foto’s © Marnick Beerts
 

Slottekst

na die oproepen
tot collectief engagement
het blijft maar komen
.
geen zorgen
dit is
de finale uithaal
.
beladen zijn we
met informatie
dit de laatste woorden
er nog bij
.
adem in
adem uit
.
er is stilte
er is geluid
.
er is yin
er is yang
er is kort
er is lang
.
gesloten open
grenzeloos en begrensd
.
Gij
.
en alles wa gij nie zijt
.
de logica’s van tegenstellingen
de dualiteiten in elke eenheid
.
vertalen zich ook in het nadenken
over alles wat onbegrensd tracht te zijn
.
onbegrensd
zoals landschap
.
in landschap
zijn begrenzingen en hetgeen ze omgrenzen
deel van hetzelfde geheel
.
landschap is zo’n zeldzaam begrip
welk alles tracht te omvatten
.
slaagt het daarin?
laten we dat toe?
.
het grenzeloze landschap omvat ook alle begrenzingen
dat begint verdacht veel op een paradox te lijken
waarin verwarringen onvermijdelijk zijn
.
want grenzeloos kan maar bestaan
wanneer er grenzen zijn
.
doorheen deze Arena werd voor mij duidelijk
dat bovenop de verwarring over grenzen zelf
.
ook onze houding erover zeer duaal is
.
want zonder begrenzing bestaat de ruimte niet
een oneindige openheid
zonder punt of lijn
.
een race zonder einde
.
zijn grenzen nodig?
.
ze sluiten even goed in als uit
maken even goed zichtbaar
als onzichtbaar
.
de taal van grenzen is een poëtische taal
hun betekenis laat interpretatie toe
afhankelijk van het perspectief van waaruit je ze benadert
.
en als we iets geleerd hebben
dan is het wel dat het belangrijk is
om elke ruimte en elk idee
vanuit meerdere perspectieven te benaderen
.
gevangenismuren zijn schoner van buitenaf gezien
.
jullie zien er schoon uit
van hieruit gezien
.
landschapsarchitectuur
is het mediteren over grenzen
.
met grote voorzichtigheid
en na lange reflectie
vertalen ze zich op de lijnen van ons plan
.
oude grenzen
maar ook nieuwe
.
laat ons met aandacht kiezen
of we ze tekenen
met een zo dun mogelijk pennetje
of de dikste groene stift die je vinden kan
.
geen twee grenzen zeggen hetzelfde
.
soms liggen ze stil
een bomenrij honderden jaren geworteld in plaats?
.
soms willen ze dansen
een golvende getijdans van Scheldewater?
.
is landschapsarchitectuur
Sorry meneer Janssens
dan toch het zoeken naar verzoening
tussen dualiteiten in een geheel?
.
we hoeven niet minder na te streven dan universele landschapsliefde
.
grenzen bieden ons een taal
maar zelden een antwoord erin geformuleerd
.
ze compartimenten, ze accentueren, ze definiëren, ze creëren een raamwerk, ze bieden gradiënten, ze maken iets leesbaar, ze omhullen en onthullen, ze filteren, ze verbergen en ze sluiten af
.
grenzen zijn steeds zowel een begin
als een einde
.
ze verwarren ons met de illusie van apartheid
Gij zijt gij tot de grens van uw huid
de rest iets anders
.
Het landschap laat dat echter niet toe
in het landschap
is niets fundamenteel alleen
.
in die troost ligt de schoonheid van ons beroep
.
Het landschap
dat zijn wij
landschappelijk bondgenootschap
grenzeloos deel
van al de rest
.
laten we er iets schoon van maken
.
misschien kunnen we het erover hebben
bij een drankje boven
.
allemaal welkom
merci om erbij te zijn

 
slottekst © Jo Boonen