Nieuwe editie van de officiële Flora van België
Plantentuin Meise maakt al 200 jaar ‘dé Flora’. In 1983 kwam de eerste versie in het Nederlands uit; officieel de ‘Flora van België, het Groothertogdom Luxemburg, Noord-Frankrijk en de aangrenzende gebieden’. Sinds september 2023 is er een nieuwe editie van de officiële Flora van België en de aangrenzende gebieden uit. Bij elke nieuwe editie besteedt de Plantentuin uitermate veel zorg aan de veranderingen die zijn opgetreden op gebied van verspreiding, naamgeving en classificatie maar ook op vlak van nieuwe plantensoorten die zich recent gevestigd hebben. Zo blijft dit naslagwerk het meest accurate en meest complete voor ons grondgebied. De nieuwste plantenbijbel voor ons land behandelt 2.781 soorten planten, waaronder 75 nieuwkomers. Deze editie kreeg bovendien een compleet nieuwe look, honderden nieuwe illustraties en gebruiksvriendelijke determinatiesleutels die je helpen soorten op naam te brengen.
Vlaams minister van Werk, Innovatie, Landbouw, Economie en Sociale Economie Jo Brouns, bevoegd voor de wetenschappelijke instelling die de Plantentuin is, formuleert het als volgt: “De Flora is het standaardwerk over de plantengroei van België en de omliggende regio’s. In de loop der jaren hebben zo’n 50.000 exemplaren duizenden studenten, plantkundigen, agronomen, bosbouwers, zowel professionals als amateurs, in staat gesteld om de plantendiversiteit van België en omstreken op naam te brengen en te bestuderen. Voor de Plantentuin is deze nieuwe editie een mijlpaal, want zo’n groot werk daar gaan jaren overheen om alle gegevens up to date te krijgen. De flora is het meest complete en wetenschappelijk best onderbouwde florawerk dat beschikbaar is voor onze streken. Met deze flora vervult België ook een belangrijke doelstelling van de wereldwijde strategie voor het behoud van planten, een programma van het verdrag inzake Biologische Diversiteit, namelijk: ‘de plantengroei in kaart brengen, monitoren en de kennis ter beschikking stellen van het grote publiek’ ”.
Filip Verloove, onderzoeker bij Plantentuin Meise en auteur van deze Flora: “In vergelijking met de laatste editie zijn 10 soorten definitief van ons grondgebied verdwenen: Scheuchzeria palustris, Ventenata dubia, Pseudosclerochloa rupestris, Potentilla leucopolitana, Androsace maxima, Utricularia ochroleuca, Filago neglecta, Logfia gallica, Podospermum laciniatum en Lactuca saligna. Aan de andere kant zijn er maar liefst 75 soorten planten bijgekomen die zich de laatste tien jaar in ons land wisten te vestigen. Het gaat dan vooral over verwilderde sierplanten maar ook zuiderse, warmteminnende planten. Vooral bij deze laatste groep speelt de klimaatverandering ongetwijfeld een grote rol. Een paar soorten zijn op eigen kracht vanuit het zuiden geleidelijk aan tot bij ons geraakt. Maar het merendeel is door de mens hier aangevoerd geweest (via transport, havens e.d.) en hebben ze zich hier, dankzij de gewijzigde klimatologische omstandigheden, blijvend kunnen vestigen. Dit is niet per se goed nieuws of een aanwinst voor de Belgische biodiversiteit want het gaat om plantensoorten die we als kosmopolieten beschouwen, soorten die stilaan overal ter wereld zullen voorkomen waardoor de biodiversiteit een eenheidsworst wordt, of erger nog het kan ook gaan om soorten die een risico inhouden om zich invasief te gaan gedragen en dan zelfs een bedreiging vormen voor de inheemse plantengroei.”
Recent verdwenen soorten
- Androsace maxima (grote androsace)
- Filago neglecta (vergeten viltkruid)
- Lactuca saligna (wilgsla)
- Logfia gallica (Frans viltkruid)
- Podospermum laciniatum (steelzaad)
- Potentilla leucopolitana (Weissenburgse ganzerik)
- Pseudosclerochloa rupestris (dichtbloemig kweldergras)
- Scheuchzeria palustris (veenbiesbloem)
- Utricularia ochroleuca (bleekgeel blaasjeskruid)
- Ventenata dubia (smelehaver)
Herzieningen
Naast de nieuwe soorten zijn er in de Flora honderden herzieningen aangebracht, die met name recente inzichten in de taxonomie op soort-, genus-, familie- en ordeniveau weergeven. De intrede van DNA-onderzoek bracht de voorbije decennia het onderzoek naar de evolutie van plantensoorten wereldwijd in een stroomversnelling. Dit wijzigde de classificatie en ons begrip van de relaties tussen planten. Deze editie volgt die meest recente nieuwe inzichten. Specialisten herwerkten de taxonomisch moeilijke groepen Salix (wilg), Rosa (roos), Rubus (braam) en Taraxacum (paardenbloem) volledig. Geactualiseerde data zorgden voor een herziening van de verspreidingsgegevens.
Nieuwe look
Deze editie kreeg ook een nieuwe frisse look en heeft een iets groter formaat. Net zoals in de vorige edities van de Flora, illustreren botanische tekeningen elk plantengeslacht of belangrijk plantendetail. De botanische tekenaars van Plantentuin Meise tekenden samen 1943 prachtige, zeer gedetailleerde illustraties. Botanisch tekenen is een kunstvorm waarbij tekentechniek en kunstzinnig inzicht hand in hand gaan. Deze techniek is ontwikkeld als wetenschappelijke methode om een soort vast te leggen. De honderden nieuwe toegevoegde tekeningen maken de flora nog gebruiksvriendelijker.
De vierde Nederlandse editie van de Flora is tot stand gekomen onder leiding van Filip Verloove en Fabienne Van Rossum van Plantentuin Meise. De Flora is een aanvulling op het boek “Wilde planten van de Benelux, een veldgids,” ook uitgegeven door Plantentuin Meise, en is te koop voor 55 € bij Plantentuin Meise en binnenkort ook in de boekhandel. De Franse editie van Florawordt eind 2023 verwacht.
