“Terwijl het altijd vanzelfsprekend leek dat landschapsarchitectuur iets inherent ‘goed’ was, zat ik lange tijd verveeld met een onzekerheid over haar bestaansreden. Waarom landschapsarchitectuur? Veel van wat geschreven is over het beroep gaat over hoé je het moet doen. Er is bijzonder weinig geschreven over waarom het nodig is, en dat weinige leek vaak wollig of contradictorisch.”

• Vrij vertaald uit I. Thompson (1999) Ecology, Community, Deligt – An Inquiry into Values in Landscape Architecture.
 

Landschapsarchitecten grijpt – als vormgever van de leefruimte – op een heel directe manier in op de levens van iedereen en alles wat in die ruimte aanwezig is. De vorm die een landschap krijgt bepaalt mee haar leefbaarheid, betekenisgeving en ontplooiingskansen. Het is dus erg van belang om na te denken over wélk soort samenleven we nastreven als discipline. Daarenboven zijn die ingrepen nooit neutraal, maar zullen de kosten en baten van landschappelijke ingrepen steeds ongelijk verdeeld zijn. Het landschap is van iedereen, en dat maakt van landschapsarchitectuur een politiek beladen discipline. Het is van belang dat we collectief helder zijn over voor wie we ontwerpen, vanuit welke waarden we dat doen, en welke positie we daar zelf in innemen.

Vandaar dat we het als vakvereniging heel belangrijk vinden om na te denken over onze disciplinaire waarden en verantwoordelijkheden. Waarom landschapsarchitectuur? Dat is de vraag die we stellen in dit traject, en die leidt naar een veelheid van andere vragen.

Streven we naar duurzaamheid? Streven we naar meer natuur? Streven we naar zoveel mogelijk geluk? Streven we naar een rechtvaardige ruimte? Streven we naar culturele verandering? Streven we naar schoonheid? Streven we naar winst? Staan we ten dienste van de maatschappij, of van onze opdrachtgevers.

De vraag ‘waarom landschapsarchitectuur’ grijpt tot aan de kern van onze discipline. Het zoekt naar verantwoording en naar verbinding. Het is een noodzakelijk gesprek, en een onmogelijk gesprek.

In een maatschappij die continu en steeds sneller verandert, kan het antwoord op die waaromvraag niet statisch zijn. De zoektocht naar een waardenkader vertaalt zich in een continue zelfkritische dialoog, waarin de discipline zich steeds opnieuw moet positioneren ten opzichte van een maatschappelijke situatie waarin ze zich plaatst.

Dat is ook hoe we dit proces aangrijpen bij Blikveld. Als een veelheid van gesprekken en interacties die als input gebruikt worden om aan collectieve documenten te werken. De meest recente stap was daarin het creëren van een overzichtsdocument ‘Op zoek naar een waardenkader’ die de stappen tot nu toe (26 september 2029) overzichtelijk in beeld bracht.

Momenten & documenten

• Op 9 mei 2023 kwamen we een eerste keer in Brussel samen om de krijtlijnen van het proces uit te zetten. We beslissen om de nadruk te leggen op een waardenkader en niet op een deontologie. We geloven dat blikveld moet sensibiliseren en niet controleren.
• Op basis van een eerste literatuurstudie werd een werkdocument opgesteld. Dit document wordt doorheen heel het traject gevoed en veranderd. Het is een evolutief document dat zich aanpast aan de stand van zaken in het proces.
• Naar aanleiding werden er uit dat werkdocument enkele stellingen geplukt die uitgebracht werden op postkaartjes. Deze hadden als doel om reacties los te wekken bij een grote groep professionals.
• Tijdens de Blikveld Arena op 13 december 2023 – werden mensen uitgenodigd om te reageren op de stellingen. Deze reacties werden geregistreerd, en hun inhoudelijke input werd verwerkt in het werkdocument. Enkele van de gegeven reacties vind je onderaan deze pagina.
• We voelden aan dat het spreken over onze waarden geen gemakkelijke oefening is. Daarom nodigden we mensen uit voor een onmogelijk gesprek, begeleid door Peter Aers (van o.a. Building Conversations). Op 3 september 2024 begeleidde hij ons in een onmogelijk gesprek om te komen tot enkele gedeelde basiswaarden.
• Het traject tot aan het eind van de projectsubsidie werd samengevat en gecapteerd in een overzichtelijk document.

Het belangrijkste woord in een gedeeld waardenkader is het ‘gedeeld’ ervan. Het kader krijgt haar waarde vanuit haar collectieve gedragenheid. Vandaar dat we ook zoveel mogelijk stemmen willen horen in dit proces. Dat kan via aanwezigheid op één van de gesprekken die we rond dit traject organiseren, maar dat kan ook – op elk moment – door van je te laten horen.
Heb je ideeën, aanvullingen of kritieken? Wil je graag op een manier bijdragen aan dit proces? Of wil je graag meer informatie? Contacteer ons dan, en we helpen je graag verder!